Mange års historie om Herøysund i ny bok
Dette er den tredje boka i ein serie om lokalhistorie frå Kvinnherad. Forfattar og utgjevar Tor Bringedal har avgrensa lokalhistoria til berre å omfatta bygda som dei fleste i dag kallar Herøysund.
Som tittelen på boka fortel, er dette ei bygdehistorie. Det er ikkje ei slektshistorie, og heller ikkje ei gardshistorie, der kvart individ på garden er teke med. Bygda har vore gjennom ein kraftig vekst i folketalet dei siste 60 åra, og svært mange av bygdefolket er utan lange røter i bygda. Med denne boka får lesarane sjansen til å læra bygdehistoria betre å kjenna, seier Tor Bringedal.
Det har alltid vore hevda at Herøysund var mellom bygdene i Kvinnherad som hadde størst utvandring. Den periodevis sterke utvandringa endra i svært stor grad eigarstrukturen i bygda med ei innflytting, særleg på slutten av 1800-talet, som best kan samanliknast med tida etter industriutbygginga på 1960-talet.
Krigshendingane i aprildagane i 1940 er sjølvsagt omhandla i boka. Herøysund fekk krigen tettare innpå livet enn dei fleste andre bygder i kommunen. Skulen har vore sentral i bygda like frå det første faste skulehuset i 1860-åra. Kampen for å få ha skule i bygda har vore ført frå 1950-åra til i dag, og han er enno ikkje avslutta. Skuleutviklinga har fått eit eige kapittel i boka.
Frå Raudstein i 1954. (Bilete frå kommunen sitt arkiv)
Lagshistorie
Bygda har hatt eit blømande lagsliv, som har vore viktig for utviklinga. Det har vore gjort eit omfattande arbeid for å skaffa fram mest mogeleg dokumentasjon om over 20 frivillige lag som eksisterer, eller har eksistert i bygda. Desse lagshistoriene har fått eit eige kapittel.
Det vart gjennomført stadnamn-innsamlingar tre gonger på 1900-talet. Materialet er tilsynelatande dødt og vanskeleg tilgjengeleg i dag. Dessutan har det vore store endringar etter den siste innsamlinga i 1970-åra. Det nye stadnamn-registeret er difor ein viktig del av boka. Mange timars intervju med ei rekkje bygdefolk i 80- og 90-årsalderen har vore svært gode kjelder til perioden frå rundt 1930. Nokre av dei flytta frå bygda i ungdomsalderen, men felles for alle er imponerande hukommelse og forteljarglede.
Det er også all grunn til å peika på materialet etter Gunnar Skogtun som viktige kjelder for arbeidet, seier Tor Bringedal i samband med bokutgjevinga. I tillegg har svært mange bygdefolk og andre vore til hjelp under arbeidet. Utgjevaren nemner spesielt Hermund Fenne og Lars Henrik Skogtun.
I innsamlingsarbeidet har Bringedal fotografert fleire tusen dokument som utgjer ein viktig database. Denne dokumentasjonen bør kunna vera utgangspunkt for eit seinare arbeid med å tilretteleggja eit lokalt bygdearkiv, seier utgjevaren av den nye bygdehistoria.
Eit av bileta i boka; området frå Løvik til Langgot. (Foto: Eirik Nødset Bringedal)