Bernt Kaldestad minnest enno krigsutbrotet 9. april 1940. Han hugsar avskræmde naboar, som rømde husa sine medan krigshandlingane føregjekk på fjorden utanfor heimen sin.

Arnfinn Ølfarnes frå Utåker kan sjå attende på eit rikt liv, både som sjømann, innkjøpssjef og bonde. I leiligheten sin i Panorama Senter på Husnes, der han har god utsikt til aluminiumverket, reflekterer han no mest over det som har vore, og mindre over det som skal koma; slutten på livet.

– Eg er nøgd med livet eg har levd, og gler meg over å ha fått vore med og skapt noko her i Kvinnherad, seier 90-åringen i dette lydintervjuet.

Klara Døssland likar seg godt heime på garden sin langt oppe i Uskedalen, og vil bu her så lenge ho kan. Ein plass på aldersheimen, slik fastlegen har tilbydd henne, ser ho i alle fall ikkje for seg.

– Han er ein kjekk kar, legen min, men eg måtte seia klart ifrå om at han ikkje måtte nemna det for meg fleire gonger, seier Klara i dette lyd-intervjuet. Med god hjelp av ei heimebuande dotter finst det ikkje betre plass å vera for eit gammalt menneske enn på Heio i Uskedalen. Her kan ho filosofera over liv og lagnad – og endåtil over striden rundt den kvinnelege presten i bygda.

Adle pusar veit atte når da nærma seg vår, ja, då blir me litt sånn der løgne i kroppen. Da e liksom noke me lengta itte. Ikkje godt å veta ka da e, men nåke e da.

Kjeringjo, ho får da fø seg, ho òg. Da bjynda med eit fæla styr med da der kvita brettet, da med bilde på. Og knotta. Ho trykkje og knotta, og manen ser på nåke dei kadla kart, eit slikt der papir med streka på. Me pusa klara oss utan slekt nåke. Og så blir ho veldig blid og seier at no e da i boks.

I boks? Adle pusa veit atte i boksane, der e da slek dar klissete pusamat. Ka ho ska ha i den der boksen, da veit me no ikkje.

Hin dagen tok ho fram to sleke dar små raude bøker frå den vetla skuffa i da dei kadla skatoll. Da e eit skummelt tegn! «Må berre sjå atte da ikkje e gått ut», ka da no betyr. Sleke bøke kan no ikkje gå? Ikkje ut, jalfall. Da veit adle pusa. Og så himla ho med augo, for da e visst eit lite bilde i den der bokjo. «Eg ser ikkje ut!» Ka slag? Da e no masse sleke dar glas så dei kadla vindauga i huset vårt. Ei stund sidan dei vart vaska, men likevel. Me ser no ut? Kjeringjo, altså.

Men i går, då bjynte ho å sjå på sommarpelsane sine. Da låg tynne og kortarma pelsa på heila storasengjo. Då bjynte me pusane å få da litt ilt inni oss. No har ho nåke på gang. Og så fann ho fram ei slek der stor veska, slek der koffert så dei kadla da.

No veit me da. Me pusane kjenne tegno. Ho og manen ska reisa. Da e noke så heite Kreta! No blir dei vekke lenge! Tenkje dei på oss pusa? Å nei, va da så vel? Kem ska kosa med oss og sleppa oss inn når me fryse på dei små pusafotane? Greitt nok at han der junioren e heima, men han e no på nåke så heite jobb. Og han ha’kje så mjukt fang så kjeringjo, da veit adle pusa. Og kem ska passa på ho, om ho finn på å gå ut i da der stora våta, da dei kadla sjø der nede på Kreta?

Nei, ho der kjeringjo? Ho må ta seg ei nepa!

Jorunn Toskedal
08.03.17

Nokre sitat frå kommunevalkampen i 2015 og referert i boka Frå heim til heim (2016):

«Ølve er den beste aldersheimen i Kvinnherad, og bebuarane gler seg til kvart måltid». (Johnny Håvik, Ap).

«Ølve alderspensjonat kan vera ein modell til etterfølgjing i resten av Kvinnherad». (Hans Inge Myrvold, Sp).

Også i 2003 ville kommunen spara pengar i Ølve ved å få mat frå Husnestunet, men bebuarane på alderspensjonatet protesterte høglytt og kommunen måtte gjera heilomvending.

Kva tid vil kommuneadministrasjonen slutta med å gjera kvardagen for dei eldre utrygg? Har ikkje byråkratane lært av den forrige mat-fadesen? Stå opp for dei eldre, kommunepolitikar, og bevar arbeidsplassane i mindre bygder!

Eg vågar påstanden: Ingen «vanleg» kvinnhering trur på at det er noko å spara ved å sentralisera matproduksjonen ved alders- og sjukeheimane. Det er ein illusjon og ein byråkratisk floskel.

Det skal bli spennande å følgja med på om her finst politikarar som vil vera med på dette.

Kristian
6. mars 2017

Då engelske fly gjekk til åtak på Slåtterøy fyr utanfor Brandasund i Fitjarøyane, der eit tjuetals tyskarar var stasjonerte under andre verdskrigen, måtte den då 5 – 6 år gamle Aslaug Torget, ei mindre syster og mora deira ro alt dei kunne for å unngå å koma i skotlina.

Høyr Aslaug Sjo fortelja frå barndom og oppvekst, og korleis det er å bli gammal.

Karoline Røssland (snart 91) voks opp i små kår på ein liten gard på Bømlo i førkrigstida ilag med foreldre og sju søsken. Det var smått med pengar og faren var mykje ute på arbeid, slik mange andre måtte på den tida. Dermed blei det mora og ungane som tok seg av det meste heime, både ute og inne. Men Karoline minnest likevel barne- og ungdomstida som ei god tid i livet sitt.

Det er mykje nyttig ein kan læra ved å følgja med på frukost-TV, eller skulefjernsyn for pensjonistar, som eg vil kalla det.

Her ein dag dukka det t. d. opp to entusiastiske damer, som hadde funne ein heilt nødvendig "app" som skal hjelpa oss til å velja rett antrekk i ei hastig morgonstund. Denne kjem eg sporenstriks til å nytta meg av.

I klesskapet mitt finst blant anna konfirmasjonsdress, brudgomsdress, kvitskjorter i «slim fit», 3 – 5 år gamle dongeribukser, ein haug med T-skjorter kjøpt under mild tvang i Syden, og ei og anna trøye. Meir enn nok til å laga kaos av.

Verre er det for den kvinnelege delen av husstanden. Der i garden er omkvedet at «…eg har ingenting å ha på meg», når me skal ut på eit eller anna. Det kan eg ikkje skjøna. Damene på fjernsynet sa at det gjennomsnittleg finst 61 plagg i ei kvar kvinne sin garderobe.

Lars Jostein
2. september 2016